یکی از عارضه‌های نسبتا شایع در بین کودکان، پای پرانتزی است. این عارضه با ناهنجاری در شکل پاها دیده می‌شود که درمان به موقع آن، می‌تواند کمک بالایی در رفع کامل این مشکل در کودکان کند. به طور کلی، ایجاد عارضه‌ی پای پرانتزی، می‌تواند دلایل مختلف محیطی، بیولوژیکی و ارثی داشته باشد. والدین به دلیل سختی جراحی و عواقب آن در بیشتر موارد مایل به انجام جراحی نیستند، در ادامه میخواهیم به شرایطی که در آن امکان درمان پای پرانتزی در کودکان بدون جراحی اممکانپذیر است بپردازیم…
پای پرانتزی که در کودکان کمتر از ۲ سال دیده می‌شود، یک مشکل شایع بوده که در بیشتر مواقع خود به خود تا ۳ سالگی اصلاح می‌شود. اما ممکن است با افزایش سن این مشکل برطرف نشده و حتی بیشتر بشود. در این صورت انجام اقدامات پزشکی چون فیزیوتراپی، بهره‌گیری از بریس‌ها، کفش‌‌های طبی، مکمل‌های دارویی و تمرینات ورزشی در درمان قطعی این عارضه کمک کننده خواهند بود.
درمان پای پرانتزی بدون جراحی
برای درمان پای پرانتزی کودکان، روش‌های متعدد بدون جراحی وجود دارند که به عنوان درمان‌های قطعی نیز حساب می‌شوند. از جمله انواع درمان پای پرانتزی بدون جراحی برای کودک به شرح زیر است:
۱_فیزیوتراپی زانوی پرانتزی
یکی از درمان‌های موثر در رفع پای پرانتزی کودکان، فیزیوتراپی است. در فیزیوتراپی با تمرینات و ورزش‌های مخصوص برای کودکان مبتلا به این عارضه، می‌توان به تقویت عضلات پاهای آن‌ها کمک کرد. در مجموع، شرکت در جلسات فیزیوتراپی توسط کودک دارای پای پرانتزی، باعث تقویت مفصل‌های زانوها و قرار گیری صحیح موقعیت پاها در بالای ران می‌شود.
با انجام تمرینات فیزیوتراپی به مرور شکل پاها از حالت پرانتزی به حالت طبیعی می‌رسند. فیزیوتراپی برای کودکانی که وضعیت شدیدتری از پاهای پرانتزی دارند، بهترین درمان در نظر گرفته می‌شود.
۲_مصرف مکمل‌های دارویی
اگر علت ایجاد پای پرانتزی کودک، به دلیل کمبود برخی از املاح و ویتامین‌ها باشد، مصرف برخی از مکمل‌هایی دارویی، درمان پای پرانتزی در کودکان خواهد بود. تقویت و افزایش استحکام استخوان‌ها با مصرف انواع مکمل‌های دارویی چون ویتامین دی و کلسیم موجب می‌شود شکل پاهای کودک به حالت طبیعی بازگردد.
۳_استفاده از بریس‌ها
به کارگیری بریس‌ها یا همان دستگاه آرتز در پای کودک، به مرور زمان شکل پرانتزی پای کودک را اصلاح می‌کند. بریس‌ها می‌توانند وزن اندام‌های تحتانی و همچنین زانوها را تحمل کرده و به نوعی از ایجاد فشار بر روی زانوها پیشگیری کنند. استفاده از بریس‌ها می‌تواند یک درمان موثر و غیر تهاجمی در پای پرانتزی کودکان باشد که در مدت زمان نسبتا بالایی تاثیر خود را در رفع این عارضه می‌گذارند.
۴_انجام حرکات اصلاحی
بعضی از حرکات اصلاحی برای درمان پای پرانتزی کودک انجام می‌شود. از جمله انواع حرکت و ورزش‌های اصلاحی در جهت رفع پای پرانتزی کودک: تمرینات تعادلی همچون به کارگیری ترامپولین و ورزش‌های استحکامی چون وزنه برداری سبک در جهت تقویت عضلات فرعی زانو.
بهترین سن برای درمان پای پرانتزی
در صورتی که والدین با علائم پاهای پرانتزی در کودک خود مواجه می‌شوند، یکی از سوال‌هایی که ذهن آن‌ها را همیشه درگیر می‌کند این است که بهترین سن برای درمان پای پرانتزی کدام است؟ پس هنگامی که کودک شما در سن ۳ سالگی است، هر کدام از علائم پای پرانتزی را مشاهده کردید، سریع‌تر اقدامات لازم را برای درمان این عارضه انجام دهید که هر چه سن کودک بیشتر شود، درمان پای پرانتزی کمی دشوار‌تر خواهد بود. از جمله علائمی که بعد از ۳ سالگی، کودکان دارای پاهای پرانتزی با آن درگیر هستند:
- طبیعی نبودن شکل پاها (حالت کمانی پا و انحراف زانوها به خارج)
- کوتاه قد بودن کودک نسبت به همسالان
- درد در پاهای کودک
- اختلال در راه رفتن
پای پرانتزی در کودکان چیست؟
پای پرانتزی یک نوع ناهنجاری در شکل پاهای کودکان بالای دو سال است. در این ناهنجاری، زانوها به سمت خارج خم شده و پاها به شکل کمانی شکل دیده می‌شوند، به طوری که اگر کودک قوزک پاهای خود را به هم بچسباند زانوها به همدیگر نمی‌رسند. دقت داشته باشید در کودکان زیر دو سال، شکل پای آن‌ها اغلب به صورت پرانتزی بوده که حداکثر تا ۳ سالگی این مشکل به مرور رفع می‌گردد. در صورت عدم رفع این عارضه تا سن ۳ سالگی، اقدامات پزشکی لازم می‌شود.
علت ابتلا به پای پرانتزی در کودکان
- کمبود برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن کودک که تاثیر چشمگیری در رشد و تکامل استخوان‌ها دارند، مانند ویتامین D و کلسیم.
- عوامل ارثی و ژنتیکی.
- چاقی و اضافه وزن بیش از حد کودک.
- راه افتادن سریع کودک و فشار بر استخوان‌های پا که روند تکامل آن‌ها سپری نشده است.
- عوامل محیطی چون شکستگی‌هایی در پای کودک که جوش خوردن آن به صورت صحیح انجام نشده باشد.
- وجود تومور در بخشی از اسکلت بندی پاهای کودک از جمله بخش زانوها؛ این مورد از جمله موارد نادر از علل ایجاد پاهای پرانتزی در کودک است.
- استفاده از پوشک با سایز نامناسب؛ پوشک خیلی کوچک یا خیلی بزرگ.
- وجود عفونت مزمن در اسکلت‌بندی پاهای کودک.
پای پرانتزی در نوزادان
همان طور که اشاره شده است، اسکلت‌بندی پاهای نوزاد به شکل پرانتزی بوده و این مشکل تا سن دو سالگی مشکل به حساب نمی‌آید. پس اگر فرزند شما تا سن دو سالگی دارای پاهای پرانتزی حتی تا ۸ درجه بوده، نیازی به بررسی آن وجود ندارد. اما تداوم این مشکل قطعا نیاز به پیگیری خواهد داشت و مراجعه به یک ارتوپد کودکان توصیه می‌شود.
آیا پوشک باعث پرانتزی شدن پای نوزاد می‌شود؟
به طور حتم، یکی از علل شایع که جزء عوامل محیطی در ایجاد پای پرانتزی در کودکان در نظر گرفته می‌شود، پوشک کردن اشتباه است. اگر پوشک و حتی قنداق کردن کودک به صورت ناصحیح انجام بشود، ممکن است بر نوع اسکلت‌بندی کلی پاها و نحوه‌ی قرار گیری ساق پا بر روی لگن مشکل ایجاد کند. پس می‌توانیم بگوییم، پوشک کردن نادرست در پرانتزی شدن پای نوزاد تاثیر دارد و بهتر است از پوشک‌های استاندارد با سایز مناسب استفاده بشود.
کلینیک فیزیوتراپی خانه سلامت، (سعید مزین)
