بیوفیدبک در فیزیوتراپی شامل تکنیک‌هایی است که در آن به فرد آموزش داده می‌شود تا کنترل بیشتری بر فعالیت‌های غیرارادی بدن خود شامل تنفس، میزان ضربان قلب، فشار خون، امواج عصبی و مغزی، دمای بدن، درد و… داشته باشد. هدف از بیوفیدبک، پیشگیری از انواع بیماری‌های ناشی از تاثیر عوامل محیطی بر بدن است که به نوعی موجب جلوگیری از اختلالات ارگان‌های بدن و بهبودی آن‌ها می‌شود. استفاده از تکنیک‌های بیوفیدبک حتی می‌تواند عملکرد روحی و جسمی فرد را ارتقا ببخشد.
بیوفیدبک تراپی چگونه عمل میکند؟
در حین بیوفیدبک تراپی، الکترودها با توجه به اینکه چه نوع پارامتر‌های فیزیولوژیکی قرار است بررسی شود، به ناحیه مورد نظر از بدن متصل می‌شوند. الکترودها سیگنال‌های مربوط به عملکرد غیرارادی مورد نظر را ثبت کرده و به دستگاهی دیگر می‌فرستند. دستگاه با توجه به سیگنال‌های ارسال شده توسط الکترودها، یک فایل فیدبک را به صورت صوتی، تصویری یا حتی فیلم بر روی نمایشگر به اجرا در می‌آورد.
از طریق سیگنال‌های دریافتی می‌توانیم نرخ ضربان قلب، تنفس، فشار خون، عملکرد عضلات، دما، امواج مغزی در مانیتور مشاهده کنیم.
به کمک بیوفیدبک تراپی افراد قادر خواهند بود این تغییرات یاد شده را حین رخ دادن در بدن، روی مانیتور، به صورت صدا، تصویر و یا فیلم دیده و بررسی کنند. بنابراین این افراد می‌توانند در هنگام اختلال در فعالیت‌های غیرارادی خود، توانایی نرمال کردن و تحت کنترل داشتن آن‌ها را به مرور داشته باشند.
تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک چیست؟
یکی از انواع بیوفیدبک‌ها وجود دارد که به بیوفیدبک امواج مغزی یا همان نوروفیدبک معروف است. نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که در آن هدف اصلی، اصلاح و تغییر کلی یا جزئی امواج مغزی است. الکترودها در این شیوه بر روی بخش‌های از ناحیه سر قرار می‌گیرند و فعالیت الکتریکی مغز موسوم به EGG را بررسی و به صورت دقیق ثبت می‌کنند.
بعد از اینکه فعالیت و تنش‌های امواج مغزی که وابسته به عوامل مختلف روانی چون هوشیاری، استرس، خواب آلودگی، آرامش و… است ثبت شدند، به مرور با آشنایی با فعالیت‌های ریلکسیشن مغزی، فرد بیشتر می‌تواند آن‌ها را تحت کنترل درآورد.
بیوفیدبک عضلات کف لگن
یکی از کاربرد‌های شاخص تکنولوژی بیوفیدبک در فیزیوتراپی، کمک به بهبود و افزایش قدرت عضلات لگن است. عملکرد نامطلوب عضلات لگن که ممکن است بر اثر عوامل محیطی چون استرس، افزایش سن، زایمان‌های مکرر، فعالیت‌های جسمی نامناسب و… ایجاد شود گاهی منجر به انواع عارضه‌ها در شخص می‌شود. بی اختیاری ادرار، مدفوع و ناتوانی در فعالیت‌های جنسی از جمله عوارض اختلال در عملکرد عضلات کف لگن است که زندگی فردی و اجتماعی فرد را دچار مشکل میکند.
بیوفیدبک یا فیزیوتراپی عضلات کف لگن یک درمان مناسب برای تحت کنترل درآمدن عضلات با انبساط و انقباض آنهاست. در این شیوه حسگر‌های دستگاه بیوفیدبک به عضلات ناحیه لگن وصل شده تا بیمار آگاهی لازم از وضعیت عضلات لگن خود را داشته و با استفاده از تکنیک ذهنی آن‌ها را تحت کنترل درآورده و به مرور زمان تقویتشان کند.
هزینه بیوفیدبک
هزینه و قیمت جلسه‌های بیوفیدبک تراپی بر حسب تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی توسط نظام پزشکی و قابل تعیین است. در مجموع عواملی چون تعداد جلسات، نوع بیوفیدبک، نوع کلینیک فیزیوتراپی، میزان پیشرفته بودن دستگاه‌ها و تجهیزات بیوفیدبک و انجام خدمات فیزیوتراپی در منزل … همگی در تعیین هزینه موثر خواهند بود.
در این میان تعداد جلسات بیوفیدبک تراپی نقش بالاتری در تعیین قیمت این روش درمانی برای برخی از عارضه‌ها دارد. به‌طور‌کلی حداقل۱۰ جلسه در نظر گرفته می‌شود که با توجه به تشخیص درمانگر و نوع بیماری، این جلسات می‌توانند افزایش بیابند.
کاربرد بیوفیدبک تراپی
همان طور که اشاره شد، تکنیک بیوفیدبک برای افزایش کنترل بخشی از فعالیت‌های غیرارادی بدن است که هدف آن‌ها بهبود عملکرد فیزیولوژیک فرد خواهد بود. در مجموع می‌توانیم کاربرد بیوفیدبک را در موارد زیر خلاصه کنیم:
- بهبود عملکرد ذهنی: افزایش قدرت یادگیری در سنین مختلف به خصوص در دانش‌آموزان و دانشجویان، بهبود قدرت تمرکز و حافظه در عملکرد شغلی و حرفه‌ای.
- بهبود اختلالات احساسی و روانی: کاهش استرس، اضطراب، افسردگی، انواع فوبیاها، وسواس و بهبود اختلالات خواب.
- اعصاب: کنترل و پیشگیری از انواع مشکلات عصبی چون اسپاسم عضلانی، سکته، صرع، تیک‌های عصبی، سندرم تونل، سردرد‌های عصبی و...
- قلب و عروق: بهبود بیماری فشار خون بالا، تنظیم ضربان قلب.
- سیستم تنفسی: بهبود عملکرد ریه، پیشگیری و کنترل انواع بیماری‌های ریوی چون آسم، انسداد مزمن ریه و...
- مشکلات گوارشی و ناحیه تناسلی: اختلالات مربوط به بی اختیاری ادرار و مدفوع و ناتوانی جنسی به دلیل مشکلات ضعف عضلانی، بهبود سندروم روده تحریک پذیر و یبوست مزمن.
فواید بیوفیدبک تراپی
از جمله فواید مهم بیوفیدبک تراپی، در کسانی است که در مصرف دارو دچار مشکل هستند و استفاده از بعضی داروها برای آن‌ها غیر ممکن است و به نوعی به آن‌ها در فرآیند درمان کمک میکند. از دیگر مزیت‌های مهم استفاده از بیوفیدبک در فیزیوتراپی این است که این تکنیک به افراد کمک میکند تا از لحاظ ذهنی بر عملکرد فیزیولوژیکی بدن خود کنترل داشته و آن را در مسیر ایده‌آل قرار بدهند. از دیگر فواید بیوفیدبک عبارتند از:
- بهبود عملکرد جسمی
- کاهش احساس درد
- کاهش فشار خون
- کاهش استرس و اضطراب
- بهبود عملکرد ذهنی
- کاهش اسپاسم‌های عضلانی
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش
- بهبود گردش خون
- افزایش تمرکز ذهنی
- کاهش تنش‌های عصبی
- افزایش توانایی حرکتی
- افزایش سلامت کلی بدن
کلینیک فیزیوتراپی خانه سلامت (سعید مزین) در سعادت آباد
