استئوآرتریت فک یا همان آرتروز فک با تخریب بافت‌های سخت و نرم اطراف مفصل فک مشخص می‌شود و می‌تواند شکل و عملکرد یک یا هر دو طرف فک را تغییر دهد. طبق آمار، آرتروز فک زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ادامه به جزئیات بیشتری از آن اشاره خواهیم کرد.
مفصل فک، یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن محسوب می‌شود و ممکن است دچار آرتریت یا همان التهاب شود. از نظر پزشکان، آرتریت در فک می‌تواند ناشی از آرتروز، روماتیسم یا آرتریت پسوریاتیک باشد. شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است و ممکن است با گذشت زمان بدتر شود. همچنین می‌تواند منجر به بروز علائم مرتبط با اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) شود.
از‌آنجایی‌که آرتروز فک یک بیماری پیشرونده است. هرچه سریع‌تر برای تشخیص و درمان آن اقدام کنید، نتایج بهتری کسب خواهید کرد.
علائم آرتروز فک
افراد مبتلا به این بیماری ممکن است تمام علائم زیر را همزمان تجربه نکنند:
- بروز یک درد مبهم یا تیز هنگام حرکت دادن فک که معمولا با گذشت زمان شدت آن افزایش می‌یابد.
- احساس درد در صورت یا اطراف گوش و گردن
- التهاب در مفصل فک یا اطراف آن
- بروز محدودیت در حرکت مفصل فک یا قفل شدن متناوب آن
- احساس سفتی در فک به‌خصوص در صبح
- شنیدن صداهایی مثل جیرجیر، کلیک یا خرخر کردن هنگام حرکت دادن فک
- مشکل در جویدن و صحبت کردن
- سردرد
- همچنین شدت این علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
نحوه درمان آرتروز فک
در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. صرفا می‌توان با استفاده از روش‌های محافظه‌کارانه مانند موارد زیر، علائم را کنترل کرد و مانع از پیشرفت آن شد:
- مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی به‌صورت خوراکی یا تزریق مستقیم استروئید به مفصل برای کاهش درد و التهاب
- تزریق پلاسمای غنی از پلاکت، هیالورونیک اسید و سلول‌های بنیادی مزانشیمی برای بازرسازی بافت مفصل فک
- فیزیوتراپی
- استفاده از محافظ دهان یا اسپلینت برای کاهش فشار روی فک
همچنین پزشکان ممکن است جراحی را برای موارد شدیدتر یا زمانی‌که سایر گزینه‌های درمانی بی‌اثر هستند، در نظر بگیرند. اصولا توجه به نگرانی‌های بیمار در مورد کیفیت زندگی خود، می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بهترین گزینه درمانی را انتخاب کنند.
درمان با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی ممکن است نقش اساسی در مدیریت علائم آرتروز فک داشته باشد. زیرا مشخص شده است که انجام تمرینات عضلانی خاص می‌تواند به تقویت عضلات فک و کاهش بار مفصل در حین جویدن کمک کند. همچنین، روی تحریک جریان خون و بهبود التهاب موثر است. پس حتما در مورد این روش درمانی با پزشک خود صحبت کنید.
ارتباط بین اختلالات مفصل گیجگاهی فکی و آرتروز فک
مشخص شده است که آرتروز فک می‌تواند برخی از علائم اختلالات مفصل گیجگاهی فکی، مانند موارد زیر را ایجاد کند:
- التهاب مزمن مفصل
- تحلیل غضروف مفصل فک
- محدودیت در حرکت فک
همچنین گاهی میزان پیشرفت و شدت اختلالات مفصل گیجگاهی فکی با آرتروز فک برابری می‌کند.
آرتریت روماتوئید یا آرتروز فک چگونه بر روی فک شما تاثیر می‌گذارد؟
آرتروز فک مفصل فک را درگیر می‌کند و می‌تواند باعث درد و سفتی آن شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دچار قفل شدن فک و مشکل در باز و بسته کردن دهان خود شوند. همچنین کل روند پیشرفت آن معمولا حدود ۵ سال طول می‌کشد و شامل مراحل زیر است:
- مرحله اولیه: معمولا ۲ تا ۴ سال طول می‌کشد و افراد ممکن است در این مرحله علائمی را تجربه نکنند.
- مرحله میانی: این دوره از ۶ ماه تا ۱ سال طول می‌کشد و در طول آن مفصل فک آسیب بسیار زیادی می‌بیند.
- مرحله آخر: معمولا حدود ۶ ماه طول می‌کشد. در طی آن روند تخریب مفصل فک متوقف شده و به نوعی تثبیت می‌شود. به‌همین‌دلیل، شکل و عملکرد طبیعی فک به میزان زیادی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. حتی ممکن است بیمار قدرت انجام کارهایی مانند صحبت کردن یا جویدن غذا را از دست بدهد.
دلایل ابتلا به آرتروز فک
همانطور که ذکر شد، آرتروز فک در اثر تخریب بافت‌های مفصل فک رخ می‌دهد. از دلایل موثر در این زمینه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنتیک
- استفاده بیشازحد از مفصل فک
- افزایش سن
- ضربه به فک و آسیب شدید آن
- ساییدگی غضروف فک به‌دلیل فشردن مداوم فک در اثر استرس یا دندان‌قروچه
- عفونت‌های درمان‌نشده دهان، مانند بیماری پریودنتال
- عدم تعادل در میزان باکتری‌های دهان
نحوه تشخیص آرتروز فک
پزشکان معمولا با انجام معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی و نتیجه آزمایش خون فرد، آرتروز فک را تشخیص می‌دهند. با این وجود، انجام آزمایش‌های تصویربرداری مانند موارد زیر نیز ممکن است برای ارزیابی میزان تخریب یا آسیب به بافت‌های فک مفید باشد:
- ام آر آی برای بررسی اینکه آیا در ساختار فک مشکلی وجود دارد یا خیر.
- سی تی اسکن برای مشاهده بهتر وضعیت استخوان‌های فک و بافت مفصلی
- عکسبرداری با اشعه ایکس برای بررسی شکستگی یا انواع آسیب به فک
کنترل آرتروز فک در منزل
اگر درد فک شما خیلی شدید نیست و در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد نمی‌کند. می‌توانید برای کنترل آن در منزل از روش‌های زیر نیز استفاده کنید.
به فک خود استراحت دهید. مدتی از باز کردن بیشازحد فک خود پرهیز کنید. همچنین غذاهای نرم‌تر بخورید تا مجبور نباشید آنها را زیاد بجوید.
۱_ از سرمادرمانی یا گرمادرمانی استفاده کنید
استفاده از کمپرس سرد می‌تواند التهاب را کاهش دهد. درحالی‌که استفاده موضعی از یک پد گرم‌کننده یا بطری آب گرم ممکن است به شل شدن عضلات فک کمک کند.
۲_ انجام تمرینات فک را فراموش نکنید
زیرا انجام تمرینات خاص فک ممکن است به تقویت عضلات و بهبود حرکت مفاصل فک کمک کند.
۳_ برای کاهش استرس، به سراغ تمرینات آرامش‌بخش بروید
اگر زمانی‌که استرس دارید فک خود را به هم فشار می‌دهید. انجام تمرینات تمدد اعصاب ممکن است به شما کمک کنند تا تنش کمتری داشته باشید.
۴_ عضلات فک خود را ماساژ دهید
ماساژ دادن عضلات فک ممکن است به بهبود جریان خون و تسریع خونرسانی کمک کند.
۵_ شب‌ها از محافظ دهان استفاده کنید
اگر در هنگام خواب مستعد دندان‌قروچه هستید، محافظ دهان ممکن است به جلوگیری از این مشکل کمک کند.
